Η ποιότητα του νερού αναφέρεται στα χημικά, φυσικά, βιολογικά και ραδιολογικά χαρακτηριστικά του. Μιλώντας για νερό, αναφερόμαστε αποκλειστικά σε νερό ανθρώπινης κατανάλωσης.
Οι ουσίες που μπορεί να συναντήσουμε στο νερό μπορούν σε χωριστούν σε 3 κατηγορίες:
1. Αιωρούμενα Στερεά
2. Χημικές ουσίες (συμπεριλαμβανομένων και των ραδιενεργών).
3. Μικροοργανισμούς
Οι χημικές ουσίες μπορούν σε κατηγοριοποιηθούν σε:
1. Απολυμαντικά μέσα
2. Οργανικές ενώσεις (ενώσεις του άνθρακα δηλαδή)
3. Άλατα & Ιόντα
4. Βαρέα Μέταλλα
5. Διαλυμένα Αέρια
Οι προβληματικές (ή μη) ουσίες λοιπόν που μπορεί να συναντήσουμε στο νερό κατατάσσονται σε 7 κατηγορίες:
1. Θολότητα & Αιωρούμενα στερεά όπως για παράδειγμα λάσπη, πέτρες, χώμα, ίνες αμιάντου, σκουριά, αιωρούμενα σωματίδια κ.ά.
2. Απολυμαντικά μέσα όπως για παράδειγμα χλώριο κ.ά.
3. Οργανικές ενώσεις όπως για παράδειγμα πολυκυκλικούς αρωματικούς υδρογονάνθρακες, τριαλογονομεθάνια, φυτοφάρμακα, παρασιτοκτόνα, πτητικές ενώσεις που προσδίδουν δυσάρεστη γεύση και οσμή στο νερό (VOCs, φαινόλες) κ.ά.
4. Μικροοργανισμοί όπως για παράδειγμα e-coli, εντερόκοκκους, κολοβακτηριοειδή, ιούς κ.ά.
5. Άλατα & Ιόντα όπως για παράδειγμα σκληρότητα του νερού (άλατα ασβεστίου και μαγνησίου), χλωριούχα, νιτρικά, νιτρώδη, νάτριο, θειικά, αμμωνιακά, βόριο κ.ά.
6. Μέταλλα-Βαρέα μέταλλα όπως για παράδειγμα σίδηρο, μαγγάνιο, χρώμιο, κάδμιο, μόλυβδο, αρσενικό, υδράργυρο, νικέλιο, αργίλιο κ.ά.
7. Διαλυμένα αέρια όπως για παράδειγμα υδρόθειο, διοξείδιο του άνθρακα, διαλυμένο οξυγόνο κ.α.
Στην Κοινή Υπουργική Απόφαση (ΚΥΑ) Υ2/2600/2001, η οποία εναρμονίζεται με την οδηγία 98/83/ΕΚ του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ορίζονται τα όρια για κάθε χημική, μικροβιολογική και οργανοληπτική παράμετρο (οσμή, χρώμα, γεύση και θολότητα) που αφορά σε νερό ανθρώπινης κατανάλωσης. Υπάρχουν βέβαια και ουσίες για τις οποίες δεν υπάρχουν όρια (όπως για παράδειγμα η σκληρότητα του νερού την οποία αναλύουμε σε άλλο άρθρο).
Δείκτες μέτρησης ποιότητας νερού
Για να γνωρίζουμε φυσικά σε βάθος την ποιότητα ενός νερού θα χρειαστεί να κάνουμε μία χημική ανάλυση για όλα τα στοιχεία (ελεγκτική παρακολούθηση) που αναγράφονται στην KYA Υ2/2600/2001 και μάλιστα από χημικό εργαστήριο το οποίο θα πρέπει να είναι διαπιστευμένο από το ΕΣΥΔ. Η διαπίστευση διασφαλίζει την αξιοπιστία των λαμβανόμενων αποτελεσμάτων κατά την εργαστηριακή ανάλυση.
Παρόλα αυτά υπάρχουν δύο (2) δείκτες οι οποίοι αποτυπώνουν μία γενική εικόνα της ποιότητας του νερού (από χημικής άποψης), δείκτες οι οποίοι είναι μετρήσιμοι με τη χρήση ειδικών οργάνων που ονομάζονται Conductivity & TDS meters. Αυτοί οι δύο (2) δείκτες είναι:
1) Αγωγιμότητα: είναι το σύνολο των ιόντων (ανιόντων και κατιόντων) που υπάρχουν στο νερό και μετριέται σε μSiemens ανά εκατοστό (μS/cm). Στο απιονισμένο νερό η τιμή της αγωγιμότητας κάτω από 50 μS/cm (να υπενθυμίσουμε ότι το απιονισμένο νερό είναι κακός αγωγός του ηλεκτρισμού). Νερό που υπερβαίνει τα 2.500 μS/cm θεωρείται ακατάλληλο για ανθρώπινη κατανάλωση.
2) Ολικά διαλυμένα στερεά (TDS): είναι το συνολικό των διαλυμένων στερεών, συμπεριλαμβανομένων ορυκτών, αλάτων ή μετάλλων τα οποία διαλύονται σε ένα δεδομένο όγκο του νερού, που εκφράζεται σε μονάδες mg ανά λίτρο νερού (mg/L), που αναφέρεται επίσης ως μέρη ανά εκατομμύριο ή parts per million (ppm). Η μέτρηση των TDS γίνεται με TDS meters, μέσω αναγωγής από την αγωγιμότητα με βάση έναν συντελεστή 0,5 ή 0,7. Συστήνεται η μέτρηση να γίνεται με βάση το συντελεστή 0,5 (εφόσον δίνεται η δυνατότητα από το όργανο μέτρησης). Η μέτρηση των TDS (όπως και της αγωγιμότητας) επηρεάζεται από τη θερμοκρασία του νερού. Στις Ηνωμένες Πολιτείες υπάρχει (ενδεικτικό) όριο για τα TDS το οποίο είναι τα 500 mg/L (ppm). Κάποια είδη TDS είναι ευεργετικά για την υγεία (όπως για παράδειγμα το ασβέστιο, το μαγνήσιο κ.ά.), ενώ άλλα είναι βλαβερά εφόσον οι τιμές είναι εκτός ορίων (όπως για παράδειγμα τα βαρέα μέταλλα, νιτρώδη, νιτρικά κ.ά).
Εκτός των δύο (2) παραπάνω δεικτών, θα πρέπει να γίνεται και μέτρηση της συγκέντρωσης ιόντων υδρογόνου (pH) η οποία εκφράζεται σε μονάδες pH. Η μέτρηση γίνεται με τη βοήθεια οργάνων pH meters και τα όρια ώστε ένα νερό να θεωρείται πόσιμο για ανθρώπινη κατανάλωση θα πρέπει να είναι μεταξύ 6,5 και 9,5.
Τα TDS όπως και το pH σχετίζονται όχι μόνο με την ποιότητα του νερού ανθρώπινης κατανάλωσης αλλά και με τη γεύση του.
Οι συνήθεις τιμές TDS σε τύπους νερών κυμαίνονται (περίπου):
• από 0-20 ppm, στο απιονισμένο νερό
• γύρω στα 130 έως 300 ppm για το νερό μεγάλων αστικών πόλεων
• στα 130 με 300 ppm στα εμφιαλωμένα νερά
• και έως και 5000 ppm σε νερά δικτύου ανά την Ελλάδα.
• Τιμές από 5.000 και άνω συναντάμε σε υφάλμυρα νερά γεωτρήσεων,
• καταλήγοντας ακόμη και σε 25.000 έως 35.000 ppm για θαλασσινό νερό.
Ακόμη και αν ένα νερό θεωρείται πλήρως κατάλληλο για ανθρώπινη κατανάλωση βάσει χημικής ανάλυσης, αν ξεπερνάει τα 300 ppm, ενδεχομένως να μην πίνεται, λόγω γεύσης. Με βάση έρευνα της κατασκευάστριας εταιρείας μέσω focus groups και ερευνών που κατά καιρούς έχουν διεξαχθεί παγκοσμίως από αντίστοιχες εταιρείες του κλάδου, προέκυψε το εξής συμπέρασμα:
ένα (πόσιμο) νερό είναι γευστικά αποδεκτό (αν και τα όρια γεύσης είναι υποκειμενικά) όταν τα TDS βρίσκονται μεταξύ 100 και 300ppm (περίπου) και το pH μεταξύ 6,5 και 9,5.